Categorie: MUZIEK, WERELDMUZIEK
Zaterdag 20 Maart 2010 at 12:32 pm
Mariza, brengt de Portugese Fado naar Groningen
Door Dien L. de Boer met foto's van Jan Luursema (klik voor groter)
In Groningen zit het publiek aanvankelijk bewegingloos te luisteren, maar tegen het einde heeft de Portugese zangeres Mariza iedereen tot staan, meeklappen en zelfs tot dansen weten te krijgen... de ingetogen Groningers.
Waar vuur is, daar is warmte. Als er één woord van toepassing is op dit concert van de fado-zangeres Mariza, die tot een internationale ster uitgroeide, dan is dat warmte.
Een muziektraditie die al 200 jaar in Portugal bestaat, dat is fado. Maar aan de oude traditie worden door nieuwe fadista's steeds nieuwe melodieën en teksten toegevoegd. Soms wordt daarop kritiek geuit, door luisteraars die het liefst Amália Rodrigues hadden, de beroemde vertolkster die decennia lang in de meest oorspronkelijke vorm fado's ten gehore bracht. Prachtig, maar na een tijdje klinkt het monotoon, vind ik. Juist in haar groei, die introductie van nieuwe ritmes, teksten en melodieën binnen de fado, ligt de kracht van Mariza.
Het is zeker afwisselend wat zij, samen met haar virtuoze muzikanten, neerzet op het podium. Dit concert is er één in een reeks, die wordt gegeven door heel Europa en nog steeds is gewijd aan de presentatie van haar meest recente, in 2008 verschenen CD, ‘Terra' (de vijfde CD). Van variatie is absoluut sprake op het prachtige ‘Terra'. Daar is een duet op te vinden met een flamenco-zangeres, autobiografisch materiaal, op muziek gezette poëzie, en nummers gebaseerd op ritmes uit de Portugese volksmuziek uit verschillende delen van het land.
Vóór alles draait het in de fado om emotie en taal. Op Mariza's tweede CD, ‘Fado Curvo', staat een gedicht van de bekendste Portugese dichter, Fernando Pessoa. ‘Ik lees veel poëzie' legt Mariza tijdens het concert tussendoor uit, ‘en als ik een gedicht geschikt vind, vraag ik iemand om er muziek bij te schrijven.' Zo staan er dus ook op ‘Terra' twee gedichten, één van een Kaap Verdische dichter', en één van de Portugese Florbella Espanca. Voor dat laatste, ‘Vozes do mar' gaf ze haar eigen gitarist Diogo Clemente de opdracht een compositie te maken, wat in een mooi nummer uitmondde. 
En dan de emotie: als fado niet van binnenuit komt; uit het hoofd, uit de keel maar vooral ook uit het hart, dan is er geen sprake van fado. Onmiddellijk, bij de
eerste tonen die Mariza zong, moest ik slikken. Haar voordracht, haar zang en haar ongelooflijke stem vertalen in eerste instantie wat er in haar hart leeft.
Een sleutelbegrip daarbij is ‘saudade', dat door haar in het Engels wordt weer gegeven als ‘longing'. Wanneer je reist bijvoorbeeld, dat je dan het verlangen voelt naar je land, naar je thuis, dat is ‘saudade'. In één van die korte intermezzi die haar optreden completeren, en waarin ze het publiek op de hoogte brengt van de essentie van haar werk, legt ze dan ook uit, dat ze weliswaar in acht jaar toeren met veel verschillende culturen in aanraking is gekomen, maar tegelijkertijd heeft ervaren dat ze zich stevig geworteld voelt in haar eigen land. Vandaar de titel ‘Terra', aarde. Met het accent in haar verhaal op ‘voelen'. ‘Ik vóelde verschillende culturen.' En, ook opvallend: ‘Ik vóelde nieuwe ritmes.' Want het integreren van nieuwe ritmes, lijkt een belangrijk uitgangspunt in Mariza's zoektocht naar repertoire. Overal vandaan. Over Mariza, met een Afrikaanse moeder en Portugese vader, wordt vooral ook gezegd dat zij het ritme van Afrika weet te verbinden met de emotionele reikwijdte van het Portugese lied.
Met drie fantastische gitaristen, een percussionist en een pianist/trompettist, is er geen moment dat je níet bent geboeid tijdens dit concert. Het is intens, maar nooit ‘overdone'. Vol gevoel, maar nooit dramatisch. Theatraal maar ook fijntjes. Ik vond de show indrukwekkend. In de bijna twee uur van het optreden komt de persoon Mariza, met haar stem van goud, volledig tot haar recht. Ze kan uithalen tot ongelooflijke hoogte, innemend zacht inzetten en met uitgebalanceerde gebaren haar liefde voor muziek tonen. Dansend soms, of schrijdend; het publiek betrekkend bij haar show; de aandacht vestigend op haar musici èn vertellen waar het bij haar en in fado om draait. Het woord zelf is afgeleid van het Latijnse ‘fatum' dat lot betekent, en ook: bestemming. Ik geloof dat het het levenslot is van Mariza, om met haar stem uitdrukking te geven aan haar gevoelsleven, èn aan haar door en door Portugese aard. En dat in een geweldig concert. Als je op de één of andere manier in de gelegenheid bent, dan raad ik je aan om je - op CD, maar 't liefst bij een concert - aan de stem van Mariza te warmen.
Reageer hieronder
Geen reacties