Categorie: INTERVIEW, MUZIEK, TIPS, VERWACHT, WERELDMUZIEK
Donderdag 11 November 2010 at 1:59 pm
MOR KARBASI. SEFARDISCHE LIEDEREN TIJDENS WORLD SESSIONS
Tekst Rik van Boeckel met foto's van Hans Speekenbrink (klik voor vergroting)
De 24-jarige Israëlische zangeres Mor Karbasi wordt al de jonge diva van de global muziekscene genoemd. Ze treedt met haar Sefardisch joodse repertoire binnenkort op tijdens de World Sessions. Zondag 7 november was ze voor 't eerst op de Nederlandse tv te zien bij Vrije Geluiden. Ze zong Puncha Puncha van haar album The Beauty and The Sea en La Hija de Primavera, het titelnummer van haar volgende CD die in 2011 zal uitkomen.
Tijdens de World Sessions zal 't lyrische hoge sopraan-achtige stemgeluid van Mor Karbasi voor 't eerst in Nederland te horen zijn. Ze zal traditioneel Joodse liederen uit 't Spanje van de 15e eeuw zingen en nieuwe eigen composities. In het Hebreeuws en in het Ladino, een taal ontstaan uit een 15e eeuws Castilliaans dialect. Het Ladino is na de val van Granada in 1492 door de Sefardische joden meegenomen naar Noord-Afrika, Israel, het Midden Oosten, Turkije en de Balkan. Het Ladino is doorspekt met Hebreeuwse woorden en heeft ook elementen uit talen opgenomen van landen waar de Sefardische joden woonden. De taal is bijna verdwenen en wordt nog maar door weinig mensen gesproken. Sefardische liederen werden in het verleden gezongen door Esther Ofarim en Francoise Atlan en werden onlangs voor het voetlicht gebracht door Mor's landgenote Yasmin Levy. Voor Mor Karbasi is het Ladino geen onbegrijpelijke, dode taal. Voor haar is het Ladino de mooiste en meest melodische taal die ze zich maar voor kan stellen. Ze wil de taal toegankelijk maken voor een groter publiek.
De moeder van Mor Karbasi
De 500 jaar oude liederen in het Ladino werden van moeder op dochter overgebracht. Mor's moeder Shosana is voor haar dan ook heel belangrijk en een inspirerende factor in haar leven. "Toen ik klein was, was mijn moeder altijd aan het zingen," vertelt ze me in het interview dat ik na de opnames van Vrije Geluiden met haar had. "Haar stem heeft me altijd vergezeld in mijn leven. Ze heeft een prachtige stem maar is nooit zangeres geworden. Ze schrijft veel van de teksten van mijn liederen. Ze is een dichteres, heeft in Israel poëziebundels gepubliceerd en kinderboeken. De poëzie die ze schrijft is heel anders dan wat ze voor mij schrijft. Ze heeft La Hija de Primavera (vertaald: De Dochter van de Lente) geschreven. En onlangs heeft ze een nieuw lied voor me geschreven: Ladrona de Granada. Dat is een anekdote uit mijn leven. Toen ik klein was, haalde ik vaak fruit uit de tuin en op een zekere dag bleef mijn haar in de boom steken. Ze herinnerde zich dat verhaal en schreef er dit lied over. Zelf componeerde ik er de muziek bij samen met gitarist Joe Taylor, mijn levenspartner. Hem heb ik tijdens een vakantie aan het strand van Dahab in Egypte ontmoet."
Mor volgde Joe vijf jaar geleden vanuit Jerusalem naar Londen waar ze nu woont. Ze ontmoette in Londen verschillende musici die op The Beauty and The Sea meespelen. "Zo wordt de cajón bespeeld door Andres Ticino, een Uruguyaan die in Londen woont, hij maakt ook deel uit van mijn band. Op het album speelt ook een violist uit Zuid-India mee die in Londen woont, en de cello wordt gespeeld door een klassiek geschoolde Engelse musicus."
Traditionele liederen
De bekende Indiase tablaspeler en percussionist Trilok Gurtu speelt ook mee op The Beauty and The Sea. Net als Yasmin Levy zingt Mor Karbasi naast eigen composities traditionele Sefardische liederen zoals Puncha Puncha (The Perfumed Rose) . "Die traditionele liederen moet je op je eigen manier interpreteren. De enige referentie zijn de veldopnames die de laatste 50 jaar zijn gemaakt van gewone vrouwen die deze liederen zingen in de huiskamer. Ze zijn opgenomen om ervoor te zorgen dat ze niet verloren zouden gaan. Er bestaan verschillende versies van. Dat komt omdat ze al 500 jaar oud zijn, in de loop van de tijd zijn ze steeds weer van generatie op generatie veranderd." Een van die liederen is La Galana i La Mar, Ladino voor The Beauty and The Sea. "Dat is een traditioneel bruiloftslied," vertelt Mor Karbasi. "Dit lied werd gezongen voor de bruid voor de huwelijksvoltrekking. In feite om haar voor te bereiden op haar leven als getrouwde vrouw. Er zitten toespelingen in op sexualiteit, vruchtbaarheid, het krijgen van kinderen. De tekst beschrijft ook de ceremonie waarin de bruid zich wast in de zee voordat ze trouwt. Er bestaat een vrolijke versie van en een droevige versie. Ik geef de voorkeur aan de laatste omdat ik denk dat een bruiloft niet alleen een gelukkige zijde heeft maar ook een droevige. Want je verlaat je thuis, je ouders en begint een nieuw leven en dat heeft twee kanten."
Holocaust
In Karbasi's songs wordt ook verwezen naar de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog zoals de Holocaust. "In het laatste lied van het album Judia denk ik terug aan een bezoek aan de concentratiekampen in Polen. Dat was tijdens mijn middelbare schooltijd. Dat heeft diepe indruk op mij gemaakt. Mijn moeder heeft een ander lied geschreven: La Calle (vertaald: De Straat). Dat gaat over de straat in Nazareth waar zij opgroeide. Toen zij een jong meisje verhuisden haar ouders van Marokko naar Israel en kwamen te wonen in een straat waar aan de ene kant joden afkomstig uit Arabische landen woonden en aan de andere kant overlevenden van de Holocaust. Haar familie woonde aan de kant van de Holocaust overlevenden. Ze heeft daar veel mensen met mentale problemen gezien. Zo liep er iemand rond die de hele dag obsessief snoepjes aan kinderen uitdeelde. In de song beschrijft ze ook dat er in deze buurt ooit veel kinderen woonden terwijl er nu alleen maar oude mensen wonen. In de straat waar ze opgroeide, is niet meer het gelach van kinderen te horen, het enige dat rest is eenzaamheid en droevenis."
Marokkaanse invloeden
Als ik Mor Karbasi vraag of de Sefardische populair is in Israel is haar antwoord: "Nee. In Israel is dezelfde mainstream muziek populair als in Engeland. Sefardische muziek wordt beschouwd als een specifiek genre. Niet veel mensen zingen het. Ik zou graag zien dat deze muziek door meer mensen gehoord wordt. Het zijn zulke oude liederen, veel is al verdwenen, ik denk dat de mooiste liederen het overleefd hebben." Mor kent Yasmin Levy wiens achtergrond Turks-Joods is terwijl Mor van moeder's kant een Marokkaanse achtergrond heeft en van vader's kant een Iraanse. "Er zitten veel Marokkaanse invloeden in mijn muziek. Mijn grootvader, een zeer religieus persoon, heeft altijd de pyuttim gezongen, heilige gedichten uit Marokko, dat heeft me zeer geïnspireerd. Ik zong duetten met mijn grootvader en vanaf het moment dat ik pyuttim begon te zingen, viel alles op zijn plaats. Ook heb ik in Jerusalem twee jaar lang met een oud speler samengewerkt. Hij leerde me de maqqam. We studeerden in zijn huis en speelden elke vrijdag de maqqam. De Arabische toonladder is erg belangrijk in deze songs. Die toonladder is als je huis en als je die leert en beheerst voel je je comfortabel in die muziek en kan je alle kanten op met je stem. Het heeft me als zangeres heel erg geholpen."
Tijdens de World Sessions zal Mor Karbasi liederen van The Beauty and The Sea en van La Hija de Primavera zingen. Het eerste album is al eerder in Engeland verschenen en nu pas in Nederland waar die wordt gedistribueerd door Challenge Records. Ze zal worden begeleid door Joe Taylor (gitaar, backing vocals), Andres Ticno (percussie), Fred Thomas (bas) en Jorge Bravo (gitaar). Zowel Taylor als Bravo weten songs als Rosa en La Pluma een flamenco-achtige touch te geven.
Speeldata Mor Karbasi tijdens World Sessions
13 nov. | 20:00 uur | Vredenburg, Utrecht |
18 nov. | 20:00 uur | Korzo, Den Haag |
19 nov. | 21:00 uur | Podium Mozaiek, Amsterdam |
20 nov. | 20:15 uur | De Doelen, Rotterdam |
21 nov. | 20:00 uur | Theaters Tilburg, Tilburg |
23 nov. | 20:00 uur | De Oosterpoort, Groningen |
Voor meer informatie klik op de link: www.worldsessions.nl
Reageer hieronder
Geen reacties