Categorie: FESTIVAL, JAZZ, MUZIEK, WERELDMUZIEK
Donderdag 23 Augustus 2012 at 09:13 am
Jazz Middelheim een muziekwalhalla onder de bomen bij het kasteel
Door Jacques Nachtegaal - Het Collectief N & P met foto's van Hans Speekenbrink (klik voor vergroting)
Voor de vierde keer op rij breekt Jazz Middelheim records. Na de laatste drie jaren steeds meer bezoekers te hebben getrokken dacht men alles wel mee gemaakt te hebben, maar met gepast enthousiasme laat de perschef weten dat de 31e editie van dit zo sfeervolle Jazzfestival in het Antwerpse Park Den Brandt wederom het bezoekersrecord laat sneuvelen. Dit jaar kwamen er maar liefst ruim 20.000 bezoekers naar het festival in het Antwerpse Wilrijk. De vrijdagavond met o.a. de Nederlandse toptrompettist Eric Vloeimans en de 90 jarige peter van het festival Jean "Toots" Thielemans, die al sinds 1981 elke festivaleditie heeft opgeluisterd, en de zaterdag met o.a. Paolo Conte waren stijf uitverkocht. Niet alleen de immense tent zat tjokvol ook de zonneweide om de tent was bezaaid met publiek. En de sfeer, zoals verwacht, was ook dit jaar weer optimaal.
Het festival opende donderdag 16 augustus met ondermeer een geweldig concert onder de noemer "Night of the Jazz Guitars" waarin Larry Coryell als special guest de Belgische meester-gitarist Philip Catherine had uitgenodigd. Naast de stukken die Coryell met zijn begeleiders speelde waren het toch vooral de stukken die hij samen met Catherine speelde die het meest opzien baarden. Beide gitaristen inmiddels al weer op leeftijd, Catherine wordt 27 oktober dit jaar 70, en Coryell wordt dat in april volgend jaar, speelden op onnavolgbare wijze hun muzikale troeven uit. Dat beiden dit met een flinke dosis humor gepaard lieten gaan toonde nog eens extra de goede onderlinge band tussen beide grootmeesters aan. De avond werd geopend door Kris Defoort met zijn trio waarin drummer Lander Gyselinck en bassist Nic Thys de pianist op subtiele wijze ondersteunden. 
Het slotspektakel van de openingsavond had Ornette Coleman moeten worden maar deze moest vanwege voedselvergiftiging afzeggen en op het allerlaatste moment werd vriend van het festival, hij nam er eerder al een live album op, John Zorn met zijn trio als vervanger uit New York overgevlogen. Zorn die op een waanzinnige explosieve wijze zijn sax bespeelde, liet in Antwerpen weer een staaltje van zijn kunnen zien. Het onmogelijke bleek voor Zorn haalbaar en wat hij in die kleine anderhalf uur uit zijn sax wist te blazen klonk verbijsterend. Of je het mooi vindt of niet een ieder zal het met mij eens zijn, Zorn bereikt klanken die voor anderen nimmer haalbaar zullen blijken en de power waarmee hij dit brengt is ongekend. De met Zorn meegekomen bassist Bill Laswell en drummer-percussionist Milford Graves zijn eveneens ijzersterk op hun respectievelijke instrumenten waardoor dit een prachtige vervanging voor Coleman en een waardige dagsluiting van dag één was.
De vrijdagavond stond voor mij, en velen met mij in het teken van twee meesterlijke instrumentalisten in de eerste plaats de Rotterdamse `Miles` Eric Vloeimans die voor deze gelegenheid Holland Baroque society had meegenomen. Het werd een waanzinnig mooi concert waarbij zowel Vloeimans als het orkest volledig, alles wat ze in zich hadden, konden tonen. Echter net toen het zover kwam dat Vloeimans uit leek te gaan pakken nam hij weer wat gas terug en kwam de spetterende combi Jazz en barok helaas niet volledig uit de verf. Misschien een gemiste kans op dat moment, maar het concert in zijn geheel was zo prachtig dat dit kleine moment eigenlijk in het niets valt. En weer liet Vloeimans horen hoe waanzinnig mooi, van uitbundig tot uiterst ingetogen en subtiel, hij kan spelen op zijn trompet, misschien is het niet onterecht om te stellen dat Vloeimans momenteel een van ´s werelds beste trompettisten is en daarbij komt dat zijn ster en zijn kwaliteit nog steeds rijzende zijn.
Pianist Stefano Bollani en de Braziliaanse bandolimspeler Hamilton de Holanda verzorgden een heerlijk concert waarbij de onderlinge waardering en respect niet alleen muzikaal maar ook non-verbaal en verbaal duidelijk werden, dit was echt zo´n concert waar je nou eens helemaal vrolijk van wordt. Vooral de Paolo Conte parodie van Bollani sloeg in als een bom. 
De klapper van de avond was natuurlijk de komst van Jean-Baptiste Frederic Isidor Baron"Toots" Thielemans. Deze peter van het festival met zijn inmiddels 90 jaar is dan tijdens het concert wel met regelmaart de draad van zijn verhaaltjes een beetje kwijt, gooit namen van muzikanten waar hij ooit mee werkte door elkaar en vergeet sommige titels of verwart ze met anderen, maar daar heeft hij bassist Bart de Nolf voor om het hem in te fluisteren, maar zodra Toots gaat spelen valt elke noot en elke klank exact op zijn plaats en klinkt het betoverend. Meerdere malen tijdens het concert krijgt Toots ovaties enkele zelfs staande zoals bij zijn opkomst en vanzelfsprekend bij zijn vertrek, maar ook tussendoor. En opvallend is dat Toots zijn publiek niet vergrijst. Om mij heen zitten talloze jongeren met vertedering naar deze oude knuffelbeer te luisteren.
Misschien is het de vertedering, maar iets magisch is het wel, dat zodra Toots speelt er iets door het publiek heen gaat, wat juist door de ambiance in het zo sfeervolle Park den Brandt waar Middelheim nu zijn 31e editie heeft gehad, tot een gevoel van gelukzaligheid leidt. Uiteindelijk zou iedere muziekliefhebber toch minimaal één maal in zijn/haar leven Toots live aan het werk hebben moeten horen. En neem gerust van mij aan dat bij leven en welzijn Toots er ook volgend jaar weer bij zal zijn op Middelheim en ook dan zal het weer stijf uitverkocht zijn.
De zaterdagavond, met o.a. de Britse vocaliste Zara McFarlane en de grote Italiaanse crooner Paolo Conte moet ik tot mijn grote spijt wegens andere beslommeringen aan mij voorbij laten gaan en die spijt zal, zo begrijp ik van collegae, lang moeten meedragen want ook deze uitverkochte avond was zeer bijzonder en vooral Conte schijnt geweldig te zijn geweest, helaas kon ik niet anders. Maar de slotdag ben ik weer aanwezig en geniet ik al direct bij de opening van Flat Earth Society (FES) met Ernst Reijseger. Deze formatie verdraagt geen etiket. Onder leiding van Peter Vermeersch heeft de groep het zich tot haar handelsmerk gemaakt alle muzikale stromingen te verenigen in een spectaculair muzikaal geheel. Een bigband opera, een stille film of een dramatisch concert: Flat Earth Society heeft het gedaan. Op Jazz Middelheim laten de muzikanten vooral zien en horen dat ze met waanzinnig veel plezier de muziek maken zoals ze die maken. En dat werkt heel aanstekelijk en het publiek geniet dan ook met volle teugen.
De Belgische wonderboy Jef Neve, die dit zelfde weekend ook op Pukkelpop stond, met naar verluidt de zelfde set, brengt zijn Sons of the new world''. Dit nieuwe Neve project richt zich op de huidige maatschappelijke ontwikkelingen en pakt dit thematisch aan zo schreef Neve in de nacht na de ramp op Pukkelpop het prachtige nummer "Zuurstof" wat hij vanavond dan ook ten gehore brengt. Neve weet zich in dit project naast zijn trio gesteund door maar liefst 5 blazers, wat de muziek vanzelfsprekend nog krachtiger maakt.
De grootste verrassing van Jazz Middelheim 2012 is voor mij het concert van bassist en componist Avishai Cohen. Hij speelde enige tijd samen met o.a. Chick Corea, die hem enorm bewonderde en mij is nu duidelijk waarom. Samen met pianist Omri Mor en Amir Bresler op drums brengt Cohen zo'n geweldige set die zo mateloos inspirerende uitwerking op het publiek heeft dat de tjokvolle tent als het ware naar het podium gezogen wordt om maar geen klank te hoeven missen van dit grandioze concert. Elk der muzikanten speelt met een ongekende bezieling en geven de mooiste soli weg die op dit moment denkbaar schijnen en in de combinatie is zo'n geweldige cohesie merkbaar dat het staat als een huis maar gelijk zeer breekbaar overkomt. De solo die drummer Amir Bresler laat horen is van extreme topklasse was t is dit strak. Maar bovenal is het die waardering voor zijn medemuzikanten, die Cohen non verbaal zo mooi weet te uiten, de tekenen van warmte, waardering en medemenselijkheid, die later op de avond bij Abdullah Ibrahim volledig ontbreken. Cohen, die herkenbaar veel invloeden uit het Midden-Oosten in zijn muziek verwerkt, en de zijnen spelen werkelijk de sterren van de hemel en alom spreekt het zich voort dat dit hoogstwaarschijnlijk wel het hoogtepunt van het festival zal zijn.
Het slotakkoord is voor de formatie Ekaya van Abdullah Ibrahim, zuid Afrikaanse jazz, dus de verwachting bij mij was pakkende swingende en mogelijk dansbare muziek. Helaas, ondanks de excellente musici die allen hun instrumenten tot in de finesses beheersen wordt dit de domper van het festival. Ibrahim toont zich een ware dictator op het podium, stuurt de twee zaalscherm-cameramensen op arrogante wijze weg en de manier zoals hij met zijn musici omgaat, irriteert mij mateloos. Als gedresseerde apen na het vertonen van hun kunstje mogen ze naast de baas komen staan en een buiginkje naar het publiek maken waarna ze met een arrogant handgebaar weer naar hun plaats worden teruggewezen. Was dan de muziek nog spetterend geweest, dan had ik me door die zure appel wel heen gebeten, maar de muziek was zo traag en slaapverwekkend dat ik tegen een meegekomen vriendin niet anders kon zeggen dan; "na de volgende toon, zal de kist van rechts opgedragen worden", het was werkelijk treuriger dan rouwmuziek en mateloos slaapverwekkend door de continue tendens van soli. Eerst de baritonsax, dan de trombone, daarna de altsaxofonist of fluitist, de bassist en dan de tenorsax en zo nummer na nummer. Nee, die Ibrahim moet je, al was het alleen al om zijn walgelijk feodale gedrag, nooit meer ergens in Europa uitnodigen. Het zou hem bijna gelukt zijn om het verder geweldige Jazz Middelheim als een miskleun te laten herinneren. Als ik Ibrahim en zijn Ekaya uit mijn systeem verban, was Jazz Middelheim 2012 een waanzinnig geslaagd, verrassend, mooie en bijzonder sfeervol Jazzfestival waarvan ik het betreur dat we zo'n festival in Nederland niet kennen.
Reageer hieronder
Geen reacties