Categorie: THEATER, MUZIEK, WERELDMUZIEK

Zondag 07 Mei 2017 at 9:01 pm

Helden. Fascinerende muziektheatervoorstelling over Amilcar Cabral

2017-05/img_6146.jpg  2017-05/img_6347.jpg  2017-05/img_6506-kopie.jpg

Tekst: Rik van Boeckel met foto's van Arelys Winklaar (klik voor vergroting)

Vijf en zes mei was in het Maastheater in Rotterdam de muziektheatervoorstelling Helden te zien. Hierin schetst het Rotterdams collectief Art e Mais op fascinerende en levendige wijze het leven van Amilcar Cabral. Hij leidde in de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw Afrikaanse nationalistische bewegingen in Guinee-Bissau en op de Kaapverdische eilanden. Voor veel mensen was hij een held. Art e Mais laat in Helden de mens achter deze held zien: de vrijheidsstrijder, de schrijver, een man die liefhad, een liefhebber van cultuur en muziek. 

De Kaapverdische muziek is zo belangrijk geweest en nog steeds voor de identiteit van de  Kaapverdianen, op Cabo Verde maar zeker ook in Rotterdam waar het merendeel van de 20.000 Kaapverdianen in Nederland woont. De laatste tijd staat de in Rotterdam geproduceerde Kaapverdische muziek volop in de belangstelling. Het VPRO-programma Vrije Geluiden wijdde er onlangs een hele uitzending aan. Spelers en musici die in Helden meespeelden, waren ook in deze uitzending te zien. Met de voorstelling Helden licht Art e Mais ook een stukje Kaapverdische geschiedenis op aan de hand van het leven van Amilcar Cabral, een van de belangrijkste personen die de onafhankelijkheid van Cabo Verde en Guinee-Bissau gestalte hebben gegeven.

Havenarbeiders

Als het publiek binnenkomt, is de band al aan het spelen.  De acteurs en actrices staan tussen sinaasappelkisten. Ze zien er uit als havenarbeiders. Een van hen begint te vertellen wat een held is, vraagt ook aan mensen uit het publiek wie hun held is. De held in de voorstelling is Amilcar Cabral. “Dit zijn mijn helden: havenarbeiders die als slaven moeten werken," zegt een van de acteurs die Amilcar speelt. Amilcar zal ook door andere acteurs worden gespeeld. Ook andere rollen zullen worden gewisseld. Een andere tekst is : "Wat is de kracht van muziek en de vrouw in de strijd." De andere rollen zijn oa de grootouders, de moeder en de geliefde van Amilcar. Er worden verschillende verhalen uitgebeeld: de geboorte van Amilcar in Guinee-Bissau uit Kaapverdische ouders, de verhuizing met zijn moeder van Guinee-Bissau naar het Kaapverdische eiland Santiago, en de schrijnende hongersnood met vele doden.  Amilcar ging naar school, schreef poëzie onder de naam Larbac. Een mooie zin uit een van zijn gedichten wordt voorgelezen: "De storm is in schoonheid getransformeerd."

Muziek

De spelers en ook de musici zijn overwegend Kaapverdisch. De acteurs en actrices zijn Sandro Lima, tevens de regisseur, Boyd Grund, Sonia Andrade, Melissa Fortes, Nilson Andrade en Adison dos Reis. Sonia Andrade en Melissa Fortes zijn in de voorstelling zowel actrice als zangeres. Ze zijn als zangeres het meest bekend maar weten ook goed te acteren net als Adison dos Reis die ook muzikant is. Gitarist Paulo Bouwman, bekend van oa Rabasa en zijn samenwerking met Dina Medina, heeft de muzikale leiding. Ook toetsenist Toy Vieira en bassist Manu Ramalho zijn bekende musici uit de Rotterdams/Kaapverdische muziekwereld. En de in Den Haag wonende Portugese drummer Marco Santos speelt regelmatig met Kaapverdische artiesten en heeft zijn eigen projecten.

Humor

Behalve de muziek en het spel is humor een van de elementen van de voorstelling. Het levensverhaal van Amilcar Cabral wordt nooit op een zware manier gebracht. Zijn strijd voor de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau en Kaapverdië wordt gedreven verteld. Ook zijn relatie met een blanke vrouw komt ter sprake, de liefdesbrieven aan elkaar worden voorgelezen.
Als de spelers samenzweerderig bij elkaar komen, weet je als toeschouwer dat de volgende scènes over de oa door Cabral opgerichte PAIGC zullen gaan, de Afrikaanse Partij voor de onafhankelijkheid van Guinee-Bissau en Kaapverdië. De drums voeren de spanning op, beelden van geketende gevangenen worden getoond.

2017-05/img_6288.jpg 2017-05/img_6035_1.jpg  2017-05/img_6506.jpg

Opstand

De opstand 3 augustus 1959 in Pindjiguiti, Guinee-Bissau, wordt uitgebeeld. Het werd een bloedbad met veel doden. Het was de laatste druppel, de onafhankelijkheidsstrijd tegen de Portugese kolonisatoren barstte los. Er volgen erg sterke scènes bv. dat Amilcar de strijders toespreekt. "Niet langer, niet meer, nooit meer" is de strijdleuze. Amilcar vond muziek ook belangrijk in de strijd net als wapens. Kaapverdiaanse cultuur is vooral muziek en die muziek is heel belangrijk voor de eigen Kaapverdische identiteit. De in het publiek aanwezige Joāo 'Djunga di Biluca' Silva wordt genoemd. Hij kwam in 1955 als zeeman naar Rotterdam en begon Morabeza Records waarop hij Kaapverdische artiesten uitbracht.

Rotterdam en Kaapverdië

Zo wordt in de voorstelling de overgang gemaakt naar Rotterdam, ook wel het tiende eiland van Kaapverdië genoemd. Cabral wilde dat Djunga in Rotterdam bleef om van daaruit de onafhankelijkheidsstrijd van Kaapverdië te leiden. Er volgen een paar scènes over de Kaapverdische inburgering in Nederland, heel hilarisch zijn die van een verjaardagsfeest waar zelfs een André Hazes nummer de revue passeert, plots onderbroken door Adison dos Reis die op een trommel het snelle Kaapverdische kola sanjon ritme speelt.

De rol

Maar dan is er de scène waarin de moord op Amilcar Cabral wordt opgevoerd. Cabral werd begin 1973 in opdracht van de PIDE, de Portugese geheime politie, om het leven gebracht, vlak voordat Guinee-Bissau en Kaapverdië onafhankelijk werden. De moordenaar was een voormalige medestrijder. Omdat de spelers elkaar een rol kunnen toebedelen, wordt dat nu ook gedaan. Niemand wil die rol spelen en uiteindelijk wordt Adison dos Reis tegen zijn wil ingezet voor die rol. "Mag alsjeblieft het licht uit," zegt de geliefde van Amilcar, gespeeld door Melissa Fortes, na de scène waarin de moordenaar zijn daad verklaart . Er volgt een heftige rouwscène.
De voorstelling eindigt met geprojecteerde beelden uit 1975, van de viering op Cabo Verde van de onafhankelijkheid. "Ik ben een held, ik ben Cabralista," zeggen de spelers om beurten.  Zo was Helden een fascinerende en zeer levendige voorstelling en een hele mooie combinatie van toneel en muziek. Het was zeer boeiend om te zien hoe het leven van Amilcar Cabral met passie op het toneel werd gezet.

 29 september a.s wordt Helden nogmaals gespeeld in Theater Zuidplein, Rotterdam.




Reageer hieronder

Geen reacties





(optioneel veld)
(optioneel veld)
Deze stomme vraag dient ervoor om spam te voorkomen

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.