Categorie: FESTIVAL, JAZZ, MUZIEK, WERELDMUZIEK

Woensdag 30 Mei 2018 at 1:36 pm

Amersfoort Jazz in de ban van Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida

Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink

Tekst: Stormvogel / René van Delft foto's Hans Speekenbrink (klik voor groter)
De Mannenzaal

Ofschoon het buiten in de zonovergoten stad Amersfoort goed toeven was op de pleinen, vond het publiek op zondag 27 mei toch en masse de weg naar de intieme concerten in de bijzondere binnenlocaties van Amersfoort Jazz. Één van die concerten was van de Spaanse meesterpianist Marco Mezquida, in duo met de Catalaanse zangeres Silvia Pérez Cruz, in de historische Mannenzaal aan de Westsingel in Amersfoort. Dit is een 600 jaar oud tehuis waar van oudsher zieken en bejaarden werden verzorgd, zoals door Anja Bakker aan het begin van het concert in een bondig, rap doch helder betoog werd toegelicht. De monumentale Mannenzaal (oorspronkelijk het St. Pieters en Bloklands Gasthuis) is één van de mooiste historische parels van Amersfoort en met zijn 22 bewaarde bedstedes uniek, “zelfs voor Europa”. De zaal, gebouwd in 1531, was vier jaar geleden nog nauwelijks toegankelijk, maar is inmiddels gerestaureerd en omgetoverd tot een prachtige concertlocatie met mooie akoestiek, die -tot genoegen van allen- sinds 2017 volledig geïntegreerd wordt in het programma van Amersfoort Jazz. De intieme kapel met z’n prachtige boogramen die men bij binnenkomst betreedt, is zelfs nog ouder (1390). Zeer passend dus, in het Europees Jaar van het Cultureel Erfgoed 2018.

Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink Silvia Pérez Cruz & Marco Mezquida foto Hans Speekenbrink

Voor een afgeladen Mannenzaal gaf het duo Mezquida en Pérez Cruz een optreden dat wat later begon dan aangekondigd (zoals wel meer optredens tijdens Amersfoort Jazz), maar ook veel langer duurde dan was aangegeven. Het publiek maakte dat niet uit; het bestond kennelijk uit echte liefhebbers, ietwat ouder en bedaarder dan de menigte die buiten genoot van de voluptueuze ‘world jazz’, dames en heren die ademloos gekluisterd bleven en met klaterend applaus van hun waardering blijk gaven.

Terecht! Marco Mezquida is een virtuoze meesterpianist, die met grote overtuiging door alle uiteenlopende Latijnse stijlgenres laveert alsof het allemaal geen enkele moeite kost en bij wie de inspiratie als vanzelf vanuit het hart en het hoofd naar de handen en de toetsen vloeit. Dat beheersen pianistische grootmeesters als Chick Corea, Friedrich Gulda, Tigran Hamasyan en onze eigen Mike del Ferro, niet toevallig allemaal thuis in zowel klassiek, jazz en wereldmuziek; alsof er gaandeweg een derde hand bijkomt, zodat de piano verandert in een van hogerhand gedirigeerd organisch kamer- of zelfs symfonieorkest; die gave nu heeft ook Marco Mezquida. Hij kan aan de dis-kant harmonieën laten aanzwellen als zware bastrombones, en het tegelijk in de hoogte subtiele arpeggio’s laten regenen. Niet alleen als solist, ook als begeleider is hij van een hogere orde. Soms hangend in de bak van de piano, akkoorden tokkelend en boventonen wrijvend, dan weer gezeten met rechte rug, ritmisch stuwend en met groots gebaar als in een trotse Spaanse dans. Vindingrijk en gepassioneerd, tegelijk foutloos en beheerst, dan weer speels, dan weer stemmig, maar nooit grotesk en nergens overdreven. Hij bedient zich niet of nauwelijks van dissonanten of queerstanden (dat zijn voor het oor niet met de omgeving in logische relatie staande chromatische verhogingen of verlagingen), of het moet die typische Spaanse ‘touch’ zijn, de kleine secunde en de schuivende majeur-akkoorden op een ritmische drone. Het is vooral welluidend, briljant en klip en klaar. De pianist is paraat om de wereld te veroveren en Matti Austen (co-programmeur van Amersfoort Jazz) is trots dat het festival reeds in 2017, maar ook dit jaar weer (evenals Music Meeting in Nijmegen), aan zijn internationale doorbraak kan bijdragen. “Dat is precies waar wij naar streven”, aldus Austen, zelf woonachtig in Amersfoort maar netwerkend in de wijde wereld, “een festival met meerwaarde en interactie, een plek voor verbintenis; Amersfoort als dynamische broedplaats voor internationale wereldjazz”. Mezquida vaart er wel bij. Er zijn nu in Amersfoort contacten gelegd met festivalorganisaties in Frankrijk, India en China, om hem te laten concerteren in de verre.

En dan Silvia Pérez Cruz… Een unicum zoals slechts zeer zelden wordt geboren onder de maan; een jongedame die dichtbij èn vooraan stond toen de Heer Schepper gul en gretig de schoonheid en de troost uitdeelde. Sommige filosofen menen dat de schepping mislukt is… die vlieger gaat wat betreft Silvia Pérez Cruz niet op… Zij bewijst gewoon het tegendeel; zij is de facto volmaakt. Als dochter van Catalaanse kunstenaars is zij behept met alles wat een diva behoeft: een oogverblindende uitstraling, een hartverwarmende charme en een bijna surrealistische artistieke intuïtie, een vorm van ‘direct weten’, zonder dat men dit beredeneerd heeft. Dat komt van nature. Haar stem is warm, hees en nasaal, vol toegepaste techniek, vernuftige ritmiek, grillige dynamiek, en zij beschikt over een meeslepend inlevingsvermogen, bovenal een lyrisch hart waar geen plaats is voor valse emotie.

In de woorden van schrijver/filosoof René van Delft, die met ons meegetroond was naar dit optreden: “De contrasten in de stem en het gedrag van Perez Cruz zijn groot. Na de indrukwekkende kracht van een bladblazer in November, die grondeloze wanhoop, verscheurd verdriet of allesvernietigende pijn tot achterin de Mannenzaal liet weerkaatsen, kwam er, verrassend organisch, een teer aan het oor ademende verzuchting van verlangen, een enkel woord van spijt, omringd door stilte, of een fluistering van verlies, als een pimpelmees met een leeg nest. Eveneens groeide haar verschijning en persoonlijkheid soms tot een vulkaan, waar je alleen met bewondering uit de verte naar kan kijken en andere keren, met name tussen de liederen in, bleek zij een bescheiden, lief zusje of buurmeisje, waar geen vlieg verlegen van zou worden. On-Nederlandse passie kwam aan en werd gewaardeerd door de bleke gezichten die hun ontroering niet probeerden te verbergen. Geen idee waarover ze zong, maar het was heel erg. Misschien ging het over een stervende moeder, een geknakte Catalaanse roos of een gedoemde liefde. Duidelijk was het dat dit iets essentieels van de kunst was: emotie, gestileerd met technische perfectie, met een vibrato dat alleen in de ondertonen doorklonk, puur, zonder gêne, trots op de menselijkheid van het menselijk leven, op de kwetsbaarheid en de energie die ook in de Nederlandse harten gevoeld werd.”

Kortom: Silvia Pérez Cruz is een natuurtalent pur sang, waar iedereen die er getuige van is, onvermijdelijk het hart aan verpandt; een Spaans schoffie met zwavelstokjes dat iedereen mee naar huis wil nemen en thuis zingend op de kast wil zetten of in een doosje doen, ingebed in brokaat zijdeweefsel met goud- of zilverdraad doorweven figuren, voor het slapen gaan nog even liefdevol afdekt met een fluwelen mantel der liefde en een kruisje op het voorhoofd. Zoals wel vaker het geval is met de grote Latijnse vocalisten, zoals bijvoorbeeld de vroeg gestorven Elis Regina of het fado-fenomeen Amália Rodrigues, maar ook de grote jazzdiva’s, zoals Billie Holiday, verstaat Silvia Pérez Cruz de kunst om ongebreideld boven de materie uit te stijgen, zoals dat heet, en als een bovenzinnelijk wezen in de tekst en melodie te kruipen. Met andere woorden: zij wordt wat ze zingt, in plaats van slechts een lied te vertolken. Zij leeft de woorden, in plaats van ze te zingen. De lyriek zit deze donkere beauté in het Catalaanse bloed, alles komt uit hart en wil de wereld in, daarna in het hart terug, om daarin gesloten te worden. Soms frivool kirrend, soms flebiel schreiend, dan weer vurig, dan weer zwoel en opwindend, soms ook met een knik in haar stem die humor en spotternij verraadt. Silvia ís het leven. Geen wonder dus, dat zij inmiddels ook als actrice is ontdekt, (zij speelt in de film ‘Cerca de tu Casa’ van Eduard Cortés, waarvoor zij en passant ook de muzikale score verzorgde), Spanje verovert en inmiddels ook wereldwijd de podia beklimt.

Het duo Marco Mezquida en Silvia Pérez Cruz is onderling een publieke flirtage, bij tijd en wijle culminerend in een phrygische paringsdans, waarbij de pianist zijn muze letterlijk op handen draagt en Silvia op haar beurt haar alles kunnende begeleider uitdaagt (en zelfs lijkt te plagen) door met haar handen in de piano zachtjes aan de snaren te trekken, of plotseling met haar voeten te stampen. Het doet even denken aan de versierde Flamenco, maar ook aan Fado, aan Habanera, aan Tango, aan Carmen van Bizet, allemaal stijlen die uit het volkse leven zijn. Midden in het repertoire verraste het duo met een ongewone, op Spaanse leest geschoeide uitvoering van de Amerikaanse klassieker ‘Skylark’, met wat wij noemen een Iberische timing, ver voorin de maat en met subtiele, virtuoze en dramaturgische komma’s. Tegen het einde haalde het duo spontaan de percussionist Aleix Tobias erbij, uit het Mezquida Trio, hetgeen eigenlijk een overbodige toevoeging was, maar wat door het publiek wel gewaardeerd werd. Het slotstuk was weer in duo, waarbij Silvia goeddeels zonder microfoon zong.  

Het concert bleek een spontane ingeving van Marco Mezquida, die met zijn trio Ravel’s Dream (Los Sueños de Ravel) al tijdens Amersfoort Jazz geprogrammeerd stond. “A true exception., because Marco and Silvia will be officially premiering their concert together in Catalunya during the summer,” aldus de manager Julio Quintas, die in Amersfoort de parallel aan het festival georganiseerde World Jazz Conference bezocht. Om die reden bleef Silvia dan ook liever bescheiden op de achtergrond. Wij troffen haar later op een terrasje in de zonovergoten binnenstad van Amersfoort en bedankten haar voor het optreden, eigenlijk bedoeld als liefdesverklaring. Met een stralende lach nam de ‘princesse lointaine’ van Catalonië in alle bescheidenheid het compliment in ontvangst, waarna ons niets anders restte dan huiswaarts te keren, denkend een dolende ridder te zijn, op zijn eenzame dwaaltocht langs de dreven van het voor eeuwig verstilde Eemland.




Reageer hieronder

Geen reacties





(optioneel veld)
(optioneel veld)
Deze stomme vraag dient ervoor om spam te voorkomen

Reactiemoderatie staat aan op deze site. Dit betekent dat je reactie niet zichtbaar zal zijn, tot deze is goedgekeurd door een beheerder.

Persoonlijke info onthouden?
Kleine lettertjes: Alle HTML-tags behalve <b> en <i> zullen uit je reactie worden verwijderd. Je maakt links door gewoon een URL of e-mailadres in te typen.