Categorie: CD-DVD, INTERVIEW, JAZZ
Zaterdag 28 September 2019 at 12:31 pm
Edison winnaar Efraïm Trujillo Onderzoekt de essentie van de blues!
Tekst: Rik van Boeckel met foto’s van Hans Speekenbrink (klik voor vergroting)
Saxofonist Efraïm Trujillo is bij velen bekend van oa The Ploctones en The New Cool Collective Big Band. Maar ook heeft hij zijn eigen trio: de in 2014 opgerichte The Preacher Men, met Rob Mostert op Hammond en Chris Strik op drums. Hij ontmoette hen toen ze gastmusici waren in het radio 6 programma Mijke’s Middag Live. Efraïm was lid van de Ob6sions, de liveband van dat programma. Het samenspelen beviel zo goed dat ze besloten als trio verder te gaan. In 2016 verscheen hun eerste album Preaching Out Loud en in 2018 BLUE waarmee ze juli 2019 de Edison Publieksprijs Jazz/World wonnen. Met Blue brengt Trujillo, geboren in Californië, met zijn trio een eerbetoon aan de blues en haar eenvoud. Tijdens de Edison Jazz Awards Tour speelden ze onlangs in jazzclub Artishock in Soest. Cultuurpodium sprak daar met Efraïm over zijn onderzoek naar de essentie van de blues waarvan Blue in feite het resultaat is. Tijdens het optreden speelden The Preacher Men met veel klasse nummers van hun beide albums.
Efraïm deed het onderzoek in het kader van zijn masterstudie aan het Conservatorium van Amsterdam. Hij studeerde daar al af in 1994 maar toen bestond er nog geen master. Tegenwoordig is die er wel en dus ging Trujillo weer studeren. Hij stelde zichzelf de vraag: wat zijn de karakteristieke eigenschappen van de blues, ‘what makes music sound blue’?
Conceptalbum
“Ik heb veel met blues maar kon er nog weinig mee,” vertelt Efraïm. “Hoe kan ik een betere muzikant worden door onderzoek te doen. Je kan heel veel oefenen maar bij blues gaat het om diepere lagen, weglaten en suggereren en dat zijn zaken die moeilijk te bevatten zijn. Voor het album dacht ik aan een conceptalbum, daar was ik altijd gefascineerd door. Het zou te gek zijn om een album te maken met een rode draad of een blauwe draad er doorheen. Vandaar de titel Blue.” “Om daar iets mee te kunnen, moest ik de blues echt gaan bestuderen, ook vanwege de belangrijke sociale lading die de blues heeft,” vervolgt hij. “ Ik wilde er meer over weten, dat was de motivatie om dit onderzoek te doen.” 
Toen Efraïm het onderzoek op het conservatorium voorstelde, werd er niet meteen enthousiast gereageerd. “Ze zeiden: dat is zo’n breed onderwerp en er is al zoveel over geschreven; wat wil je daar nog aan toevoegen, is dat wel interessant? Toen zeiden zij: het moet heel veel met jezelf te maken hebben.”
Slides en slurs
Efraïm: “Ik heb me er toen op toegespitst te zoeken naar wat de essentie van de blues is. De conclusie voor mij was dat slides, slurs en gebonden noten de ware essentie van de blues zijn. Slides zijn zoals een blueszanger een langgerekte noot zingt. Er zijn daar heel veel variaties op. Die slides zie je ook bij de gitaar terugkomen. En wat betreft de slurs: je hebt verschillende grafieken hoe die er uit kunnen zien. Ik heb een paar oude opnames beluisterd en met moderne technieken heb ik de muziek uit elkaar gehaald om de zanglijnen te kunnen analyseren. En zichtbaar te kunnen maken in grafieken. Ik wilde eigenlijk precies weten hoe het gebeurt.” Efraïm luisterde naar oude opnames uit de jaren twintig van de vorige eeuw, van blues grootheden als Charlie Patton, Tommy Johnson en Skip James. “Het leuke is dat ik toen voor mezelf ontdekte dat in die eerste blues de zangers eigenlijk allemaal precies dezelfde techniek gebruiken met slurs en slides. 
Dat je heel duidelijk kunt horen wat die specifieke bluesklank maakt. Bijzonder is dat ze die slides en slurs zo lang maken Maar dat kun je op een saxofoon eigenlijk niet doen. Dat is de technische beperking van het instrument.” Hij liet saxofoon specialist Paul Feldmann daarom een Buescher 400 tenorsaxofoon zodanig aanpassen dat hij er slides en slurs mee kon spelen. Efraïm: “Het is een lang proces maar ik ben er nog niet mee klaar. Het heeft me wel veel aanknopingspunten gegeven om beter te begrijpen waarom de blues zo klinkt.”
Bij het luisteren naar die oude opnames zocht hij naar paralellen in de zang. Efraïm: “Wat maakt nou dat mensen zeggen: dat is echt de blues. Ik ontdekte dat ze bijvoorbeeld geen ‘bluestoonladder’ gebruiken. En ook geen twaalf maten vorm. Zij hebben dat niet nodig om een blues te laten klinken. Wat ze ook doen, hun muziek klinkt bluesy. Ik heb al die slides en slurs van hen als het ware met elkaar vergeleken om zo een soort gemeenschappelijke aanpak te vinden. “Als je naar die oude opnames luistert, dan waren zij zich van regels als de 12 maten vorm niet bewust. Zij deden dingen op gevoel. Wat je heel duidelijk hoort is dat bij blueszangers uit die tijd de zang leidend is. Men gaat pas naar een volgend akkoord als de zin verandert en die zin kan 1 of 2 maten duren maar vaak duurt die anderhalve maat. Het is altijd onregelmatig, ‘t heeft niet zo’n vaste vorm.”
Work in progress
Efraïm beschouwt het onderzoek en de daaruit voortvloeiende cd Blue als een work in progress. Hij vertelt dat hij met Into The Blue, het tweede nummer op het album, heeft geprobeerd om een blues te maken die zich niet aan houdt aan 12 maten en dat hij er een open gevoel in wilde. ”Ik heb dan ook geprobeerd om een tekst te schrijven die de stijlkenmerken van een blues gebruikt. Dus geen jazzgevoel, geen swingfeel. Het is niet zo dat ik perse geen jazz wil spelen. Wat ik een valkuil vind, is dat alles een jazzsausje krijgt. Dat je overal een swingfeel overheen gaat spelen. Wat ik geprobeerd heb is de muziek kaler te laten klinken dan ik normaalgesproken doe, dus met minder akkoorden en meer ruimte.”
Op de cd wordt het nummer gezongen door Eline Gemerts , met trompettist Michel Varekamp is zij een van de gasten op het nieuwe album. “In de jaren negentig speelden Michel en ik samen in Fra Fra Sound. Die combinatie van tenor en trompet vind ik heel mooi. Het is een klassieke combinatie, dus heb ik hem voor een paar nummers gevraagd om mee te doen, ben er heel tevreden over. Hij doet mee op Into the Blue, Lost and nowhere to be found en Mal Waldron’s Fire Waltz. Michel kan heel goed van weinig veel maken. Hij heeft heel veel expressie, kan een soort diepte aan muziek geven. En hij heeft een hele dikke vette sound waar je heel mooi mee kan mengen.”
Rob Mostert en Chris Strik
Tijdens het beluisteren van de cd Blue valt ook meteen de inbreng van Hammond organist Rob Mostert en van drummer Chris Strik op. Efraïm: “Op een gegeven moment kwam ik op het idee die klassieke Hammond met de sax te combineren.” Dat was zijn idee achter The Preacher Men. Mostert heeft bijvoorbeeld Organic Moves gecomponeerd. Maar ook zijn melodielijnen zijn zeer bepalend net als de superstrakke grooves van Chris Strik. De klankkleuren die Rob Mostert uit de Hammond B3 haalt zijn zeer gevarieerd. Hij trekt vele registers open. Efraïm: “Dat Hammond orgel kan brullen maar als die dus niet brult, dan krijg je een onheilspellende sfeer, zo van direct gaat het helemaal mis. Hij heeft echt een vette sound, speelt natuurlijk op spullen waar het alleen maar over geluid gaat. Hij speelt op een Hammond B3 met voetpedaal en twee Leslies, twee boxen die het geluid maken.”
Hij geeft zijn eigen input aan Trujillo’s zeven composities op Blue. “Bij goede muzikanten kan je met een compositie aankomen en dan zeg je ik zou graag willen dat je dit en dat doet maar goede muzikanten geven er altijd een eigen draai aan. Rob en Chris doen dat. Als Rob dat orgel aanzet en bepaalde klanken speelt, dan is het natuurlijk echt zijn inbreng. Het mooie van het spel van Chris vind ik dat hij ook met een hele sterke backbeat speelt. Er zit body in zijn spel en hij voegt een funky element toe.”
Zo’n nummer als Chili Dog, een van mijn favorieten van Blue, heeft bijvoorbeeld die funky sfeer. Efraïm: “Bij dit nummer dacht ik aan een soort swampy omgeving, wilde het een southern feel geven. Met het hele rustige tempo waarin men daar leeft.”
Ingewikkelde en simpele muziek
Efraïm Trujillo speelde in het verleden met The Ploctones en zit nog steeds in de New Cool Collective Big Band, speelde met hen onder andere samen met latin pianist en componist Michel Camilo tijdens North Sea Jazz afgelopen zomer. De vraag is in hoeverre het feit dat hij bijvoorbeeld met The Ploctones heeft gespeeld van invloed is geweest op wat hij nu met The Preacher Men doet.
Efraïm: “Het heeft er in zoverre mee te maken dat we met The Ploctones hele ingewikkelde muziek speelden met veel wisselende maatsoorten. We vonden het een kick om vrij ingewikkelde muziek met veel gemak te spelen. Voor dit project dacht ik echt: nu wil ik mezelf uitdagen door simpele muziek heel veel diepgang te geven. Dus juist geen ingewikkelde muziek!”
Edison Awards
Efraïm Trujillo is met andere bands al eerder genomineerd voor de Edison Awards. “Met The Ploctones zijn we twee keer genomineerd geweest en met The Ob6essions één keer, maar we hebben geen enkele keer gewonnen. Nu win ik ‘m wel op mijn 50e.”
Op de vraag wat de plannen voor de toekomst zijn, antwoordt Efraïm: “Ik vind het mooi om dit project af te sluiten met een live album. Vaak zeggen mensen bij een plaat: ken je de plaat van die groep maar live zijn ze nog beter.” Toen The Preacher Men juni dit jaar in het Bimhuis optraden , hebben ze het concert laten opnemen. De cd gaat Live at Bimhuis heten. Efraïm: “Het is altijd een droom van me geweest om een live album in het Bimhuis op te nemen. Ze hebben een fantastische akoestiek en goede technici. Toen we daar speelden, vroeg ik of ze de multitrack wilden laten meelopen. We speelden nummers van beide albums. Het leuke is dat je ziet dat die stukken helemaal anders zijn geworden. Ze veranderen live qua tempo en sfeer. En Into the Blue is op de cd met een zangeres, live spelen we ‘m instrumentaal. Het nummer Lost and nowhere to be found speel ik live liever niet omdat de trompet ontbreekt.”
Optreden The Preacher Men in Artishock
Het optreden van The Preacher Men in Artishock was onderdeel van hun Edison Jazz Award Tour. Er was veel publiek op afgekomen. De niet zo grote zaal heeft de sfeer van een echte jazzclub. Rob Mostert’s Hammond orgel en de grote Leslie boxen oogden zeer imposant op het podium. Efraïm speelde zowel tenor als altsax. The Preacher Men brachten 6 nummers van Blue en 4 van Preaching Out Loud. Net als tijdens de uitreiking van de Edison Jazz Awards in Lantaren/Venster zorgden ze met Go! voor een spetterende opening. Daarna volgde Into the Blue, nu zonder Eline Gemerts. Rob Mostert liet zijn Hammond dynamisch spreken via langgerekte noten, waarover Efraïm met zijn sax de ware bluessfeer creëerde. Het was alsof je je in gedachten in een club in het zuiden van de VS bevond.
De titeltrack van Preaching Out Loud en het ook van dat album afkomstige Grumpy Old Man waren ook bijzonder sterk. Maar beiden heel anders qua sfeer! Rob Mostert haalde behoorlijk uit op de Hammond. Chris Strik zette een pittige groove neer en Efraïm liet zijn sax spreken. Grumpy old man kondigde hij aan als ‘opgedragen aan mijn oude dag’. Dat was een rustig, enigszins melancholiek stuk waarbij je de oude man bij wijze van spreken zag lopen, als in een filmbeeld. Vooral Efraïm creëerde met zijn spel dat beeld. Voor de pauze volgde het enerverende Overtime met een fantastische drumsolo van Chris Strik. Na de pauze volgde Chili Dog, zowel live als op de cd een prachtig stuk met een grote diversiteit aan klankkleuren. Wat soms opviel en zeker bij Rob Mostert’s Organic Moves was dat Efraïm alle ruimte aan Rob en Chris gaf en luisterend aan de zijkant van het podium ging staan. Maar als hij dan na heavy moves van Rob heel warm en gevoelig speelde kwam dat des te sterker over.
Heel mooi was de ballad I want a little girl van Billy Moll, bekend van altsaxofonist Lou Donaldson. Een prachtige dromerige ballad met veel gevoel en diepgang gespeeld. Het van Preaching Out Loud afkomstige Speeddate swingde als een bluestrein. De instrumentale gospel The Sweet Memories of My Childhood, het slot van de avond, ging door merg en been. Zo mooi en vol gevoel door Efraïm gespeeld dat je als het ware terug kon denken aan je eigen jeugd. Met deze compositie maakte hij het persoonlijke universeel!
Reageer hieronder
Geen reacties