Categorie: THEATER, TONEEL
Dinsdag 02 Mei 2023 at 12:41 pm
ENERGIE EN HUMOR MAKEN VAN GILGAMESH EEN BIJZONDERE BELEVENIS
Door Irit van der Veldt met foto van Danny Willems (Klik voor vergroting)
Al bij de ticketcontrole wordt duidelijk dat we een ongewone voorstelling tegemoet gaan. Vriendelijk doch dwingend worden we gemaand onze jassen in de garderobe achter te laten – ze zouden ons tot last kunnen zijn “want u staat een staande voorstelling te wachten”.
Via een backstage-route bereikt het publiek het podium dat met plastic is afgeschermd van de zaal. Hierdoor ontstaat een zwarte gesloten ruimte waarbij de attributen, de spelers en het publiek zich begeven op dezelfde vlakke zwarte vloer. Bij het betreden van deze zg. Black box ligt Gilgamesh (Daphne Agten) in diepe slaap op haar zij op de grond en hangt in fel licht een vrouw (Layla Őnlen) ondersteboven omgeven door plastic aan een lange kabel. Als een vlinder uit haar cocon wurmt ze zich uit haar benauwde situatie. Eenmaal op de grond, begroet ze het publiek vriendelijk, direct gevolgd door de mededeling dat Gilgamesh het eeuwige leven nastreeft.
Het stuk Gilgamesh van het Antwerpse KVS/ Platform 0900 in de regie van Mesut Arslan beleefde op 1 mei jl. bij ITA haar enige voorstelling. Daarna is deze nog te zien in Istanbul op 15 en 16 september. Koning Gilgamesh is een schreeuwerige dictator die tiert totdat hij zijn zin krijgt. Hij wil Enkidu (Layla Őnlen) als zijn metgezel en monsters verslaan na tegenslagen om zijn macht en kracht te bestendigen. Hij creërt chaos, onderwerpt vrouwen aan zijn behoeftes en gebruikt het volk om zijn wensen in te willigen.
Wanneer Gilgamesh wordt rondgereden op de plexiglazen kar met daarin een vrouw op mobiele telefoon – zwaait hij lachend naar het publiek. Na het eerste rondje transformeert hij eenvoudig met een plastic lap naar een vrouw met hoofddoek: een hilarische manoeuvre met serieuze ondertoon. Hierdoor ligt namelijk de associatie met het christendom (Maria) en met de Turkse cultuur voor het oprapen. Een knipoog naar de aanslag in 1981 op Paus Johannes Paulus II door de Turkse Mehmet Ali Ağca ligt voor de hand. Het is alsof Arslan ons dat conflict wederom wil laten doorvoelen, als verontschuldiging en daarmee het verzachten van die gebeurtenis.
Gedurende het hele stuk nodigen Gilgamesh en Enkidu het publiek uit hen te assisteren bij het creëren van de scenografie. Met een vriendelijke lach en uitgestoken hand door deze enige twee spelers bewegen toeschouwers schoorvoetend richting een taak op het podium. Zo spannen enkelen gezamenlijk elastisch plastic tot een afscheiding midden op het toneel, draperen grote lappen plastic tot een tapijt en reiken voorwerpen aan op bevel. Ze worden uitgedaagd het maximale uit zichzelf te halen. Na afloop van de klus schuifelen ze in het duister – maar nu zónder handreiking – verward richting hun staanplaats in het publiek. Van nazorg is geen sprake: ze zijn gebruikt en afgedankt. Het is alsof Arslan de toeschouwer aan den lijve wil laten ervaren waartoe een dictator met machtsmisbruik en manipulatie in staat is. Een mogelijke waarschuwing voor allen die het met een democratie niet zo nauw nemen.
In negentig minuten laten Agten en Őnlen, inclusief licht- en decormedewerkers zeer energiek spel zien. Je vraagt je af hoe zij dat volhouden met nog eenzelfde voorstelling dezelfde avond. Het is hun krachtige spel met humor dat deze voorstelling tot een belevenis maakt. Helaas is van de tekst meestal niet veel te verstaan en dat is jammer want daarmee ontneem je het publiek de mogelijkheid zelf te zoeken naar een verborgen laag: een laag die nodig is deze voorstelling zonder verzadiging te beleven.
tekst & concept Mesut Alp & Mesut Arslan
regie Mesut Arslan
dramaturgie Ata Ünal
spel Daphne Agten, Layla Önlen
scenografie Stan Wannet
artistiek advies Charlotte Bouckaert, Hüseyin Umaysiz
kostuums concert & design Elif Korkmaz, Kultuurfabriek ‘Art of Beauty’
vertaling tekst Öznur Cesur
redacteur Jeff De Maeyer
vertaling tekst in het Arabisch Hussein Al Khalidi
externe blik Işil Derya Biçakçi
Onderzoek Zeynep Avci
productieleiding Robin Appels, Valerie De Visscher
productie KVS, Platform 0090
coproductie c-Takt, Het Laatste Bedrijf
met dank aan Dommelhof/Neerpelt
met de steun van The Flemish Community, Tax Shelter Measure Of The Belgian Federal Government, & Gallop Tax Shelter