Terror, het oordeel is aan het publiek

Categorie: THEATER, TONEEL

Maandag 16 Oktober 2017 at 3:32 pm

door Jacques Nachtegaal - het Collectief N & P.

Als een piloot van een militair gevechtsvliegtuig, een F16, besluit een gekaapt vliegtuig neer te schieten voor het neer zal storten op een uitverkochte Amsterdamse Johan Cruijff Arena, en daarmee 148 slachtoffers maakt, maar 54.000 anderen en twee dure voetbalteams redt, is hij dan wel of niet schuldig aan moord? Deze vraag krijgt het publiek dat bij deze voorstelling de jury is voorgelegd. Een moeilijke vraag want er zijn talloze zaken die meespelen in deze rechtszaak.

Bij de voorstelling “Terror” van Kik-theaterproductions i.s.m. Senf onder regie van Peter de Baan, naar het stuk van Ferdinand Von Schirach in de vertaling van Chiara Tissen is de voorstelling een rechtbankzaak waarbij het bezoekend publiek uiteindelijk het al dan niet schuldig van een piloot zal uitspreken ware zij de jury.
In deze zeer kunstig in elkaar gezette voorstelling zien we de rechtszaak tegen verdachte Majoor Lars Koch (Jeroen Spitzenberger). De Voorzitter van de Rechtbank (Clairy Polak) introduceert de zaak bij het publiek vertelt wat er heeft plaatsgevonden en stelt de verdachte, zijn advocaat Mr. Buijs (Khaldoun Alexander Elmecky) en de Officier van Justitie Mr. Nelson(Johanna ter Steege) voor aan de zaal en meldt dat er tevens twee getuigen zijn. Dan wordt de bezoeker duidelijk gemaakt dat na de pauze zij het uiteindelijke juryoordeel uitbrengen waarna duidelijk zal worden hoe de zaal gestemd heeft.

De rechtszaak vangt aan, en met zeer nauwkeurige en ter zake kundige precisie wordt de zaak in het voetlicht gebracht, de eerste getuige Koch’s meerdere Luitenant Kolonel Van der Laan(Bob Schwarze) die hem uitdrukkelijk had verboden het vliegtuig neer te schieten, slechts een schot voor de boeg was akkoord bevonden als waarschuwing wordt goed aan de tand gevoeld. Tijdens zijn getuigenverklaring stelt de O.v.J . een aantal zeer expliciete vragen waardoor ook duidelijk wordt dat er in het crisiscentrum niemand heeft besloten de Johan Cruijff Arena te laten ontruimen, terwijl zoals uit het betoog van de O.v.J. blijkt er ruim voldoende tijd voor was. Dit soort informatie brengt het publiek aan het wankelen. Echter de visie op het oordeel veranderd weer als getuige twee, echtgenote van een van de omgekomen passagiers; mevrouw Meijer (Kristen Denkers) die in haar verklaring stelt dat haar man niet is omgekomen maar is omgebracht door Koch. Zij vertelt ook dat een groep passagiers waaronder haar man bezig ging om de kaper in de cockpit te overmeesteren, zij had namelijk sms contact met hem tijdens de kaping, maar weet niet of het werkelijk zou zijn gelukt om de kaper te overmeesteren. Na het horen van de twee getuigen volgt een zeer uitgebreid pleidooi van de O.v.J. waarna het woord aan de advocaat is. Het laatste woord is aan verdachte zelf.

Dan is de pauze en stuurt de rechter/Voorzitter van de rechtbank het publiek naar hun pauzedrankje met de simpele opdracht hoe luidt uw oordeel schuldig of onschuldig. Na terugkeer van de pauze zijn te toegangen van de zaal in twee poorten gescheiden: schuldig en onschuldig. Met telautomaatjes worden de beslissingen van de jury geteld en eenmaal bekend bij de voorzitter van de Rechtbank wordt de uitspraak gedaan. Deze uitspraak verschilt per theater. Zo werd in Zoetermeer het onschuldig uitgesproken terwijl daags er voor in Laren het schuldig als jury oordeel werd geveld. In beide situaties zal er een uitspraak volgen. Dan is er voor de bezoekers ruimte om onder leiding van Clairy Polak vragen te stellen en dieper op de zaak in te gaan. Met een speciaal voor dit doel in schuimrubber verpakte zendermicrofoon, die door de zaal kan worden gegooid, stellen toeschouwers vragen aan de acteurs. Dankzij de microfoon zijn de vragen ook voor iedereen in de zaal goed verstaanbaar. De vragen lopen zeer uiteen en je merkt dat er mensen met juridische kennis in de zaal zitten. Ook wordt er gevraagd naar de persoonlijke visie van bijvoorbeeld Jeroen Spitzenberger, die verrassend recentelijk veranderd van onschuldig naar schuldig en ook de overige vragen verdiepen de voorstelling.
Deze interactieve toneelvoorstelling is voor het publiek een bijzondere uitdaging en je merkt dat tijdens de pauze het publiek erg met de vraagstelling van de rechter bezig is. Dat voegt een extra dimensie aan deze voorstelling toe. Mede door het geweldige script maar ook door de zeer realistische rechtbank setting en het acteren, ontstaat er werkelijk een overtuigend beeld in een rechtbank aanwezig te zijn en valt er een last van de schouders als het eindoordeel is geveld.

Een mooie en zeker ook ingrijpende voorstelling die menigeen aan het denken heeft gezet en die werkelijk zeer gedegen in elkaar zit, zo sterk dat hoogleraren van de faculteit rechtsgeleerdheid van de Koninklijke Leidse Universiteit vol lof waren over de juridische kwaliteit van dit toneelstuk. Vooral van het gevoerd pleidooi door de O.v.J., waarvan acte.