Categorie: COLUMN, ALGEMEEN, JAZZ, MUZIEK, WERELDMUZIEK
Donderdag 11 Oktober 2012 at 3:21 pm
Is de Klankrijke Wereldmuziek ook Kansrijk in Nederland???
Column van muziekcriticus Frits Lagerwerff
(n.a.v. presentatie rapport Klankrijk & Kansrijk, Bimhuis, 24 september 2012)
Willem Breuker en ondergetekende, destijds leden van de Stichting Jazz en Geïmproviseerde Muziek in Nederland, de SJIN, hebben begin jaren '80 onderzoek gedaan naar de sociaal-economische omstandigheden van in Nederland woonachtige jazzcomponisten en improvisatoren. Het daaruit voortgevloeide rapport Jazz Nu & Straks heeft tot een substantiële verhoging geleid, van subsidiegelden richting de SJIN. Deze stichting had het succesvolle Podiumplan ontworpen. Dit voorzag in additionele honoraria, voor musici per speelbeurt. Musici regelden zelf schnabbels, op vele podia, en konden statutair rekenen op 250 florijnen per speelbeurt: meestal sam-sam, de ene helft betaald door de club, de andere aangevuld via de stichting.
Vrije improvisatie bleef lange tijd voor vele jazzliefhebbers discutabel - ‘piep'n en knars'n, die Bimhuis jazz' - maar er ontstond toch een florerende jazzscene, die door radioproducenten en recensenten werd gesteund. Zo werd publiek gemaakt.
Opmerkelijk genoeg beleven wij heden, zeker wat wereldmuziek aangaat, een tegengestelde situatie. De hier gespeelde muziek is boven elke twijfel verheven - triviaal verwoord: wereldtop - maar de scene is structureel belabberd. Podia, vooral in de grote steden, liggen in de vuurlinie, met als schandaal de dreigende sluiting van het Utrechtse Rasa, en het hoofdstedelijke Tropentheater, één van de mooiste zalen ter wereld, met een multi-functie. Zo smoren pogingen tot publiekswerving in goede bedoelingen. Radioproducenten met toewijding voor wereldmuziek zijn wegbezuinigd, dan wel vervangen. En er is nu geen belangenorganisatie met voldoende financiële slagkracht, die deze situatie daadwerkelijk ten goede kan beïnvloeden.
Toch raakte het Bimhuis, bij de uitreiking van Klankrijk & Kansrijk, briljante schiftuur van Ton Guiking, vervuld van een positieve stemming. Er is nu een overtuigend rapport gedeponeerd, van het World Music Forum. Waarmee niet alleen stedelijke, provinciale, nationale en internationale overheden en instituties kunnen worden belaagd, maar ook particulieren, sponsors, fondsbesturen en platenmaatschappijen. Op vele plekken rust ‘slapend geld', dat zachtjes om zinnige besteding verzoekt. Dient die zich niet aan, dan koersen de betreffende pecunia richting zwijgende banken. In de geglobaliseerde wereld wappert geld niet alleen onder de stoel van een plaatselijke wethouder cultuur, maar...overal.
Afgelopen weekend speelde op het AfroVibes festival het voortreffelijke, uit Johannesburg afkomstige Indigenous Orchestra, gesubsidieerd door een Noorse kunststichting, waarvan de muzikanten enige leden tegen het lijf waren gelopen. Zonneklaar is, dat aanvragen en verantwoorden van gelden neerkomt op galeienarbeid, maar er is weinig alternatief. Een mentaliteitsverandering is allereerst aan de orde. Beschikbare krachten moeten worden gebundeld. Een luid protest tegen voorgenomen podiumsluitingen, zoals nu bij de hoofdstedelijke Engelenbak, ligt bijvoorbeeld voor de hand. Evenals een vlammende brief richting de toekomstige PvdA-minister met cultuur in de portefeuille. Behalve het terug dringen van onzinnige bezuinigingen, dient daarin de term wereldmuziek te worden gedefinieerd, verduidelijkt en ingebeukt, als muziek die mensen verbindt.
Een ander punt betreft de herintroductie van de zogenaamde kaasschaaf. Moet dan toch op kunst worden bezuinigd, dan levert elke muzikant, groep, stichting en bobo, elk orkest en gebouw een plak naar draagkracht in. Dus niet het Concertgebouw en het Stedelijk Museum vrijwaren, terwijl dat juist instituten zijn waarbij sponsors zich massaal, hunkerend aandienen. Terzijde: die kaasschaaf is door kunstfondsen allereerst afgeschaft. Hun motto is: er moeten duidelijke keuzes worden gemaakt! Echter, subsidiebeleid wordt vervuild door vriendjespolitiek. Dus, terug met die kaasschaaf! Iedereen krijgt daardoor niet alleen een bedrag naar ratio, maar verwerft daarbij status. Een positieve relatie met overheden geldt immers als een keurmerk, waarmee fondsen en sponsors kunnen worden gepaaid en overtuigd. In elk aanvraagformulier wordt immers geïnformeerd naar kwalitatieve en financiële relaties met overheden. Zijn die aantoonbaar, dan ligt goedkeuring bij sponsors en fondsen eerder voor de hand.
Bij de presentatie van Klankrijk & Kansrijk heb ik enkele stille rampen voor de wm sector gemeld. Zoals het verkeerd uitonderhandelen van de frequentie van Radio 6, die alleen per kabel en internet te beluisteren is, meestal niet in keukens, automobielen en slaapkamers. Zo is wereldmuziek bijna uit de ether verdreven. De overval van danseres Sylvana Simons, met haar pressiegroep voor de zogenaamde zwarte lijst, heeft bovendien het einde ingeluid van de jarenlange presentatie van wereldmuzikale concerten, op dinsdag- en woensdagavonden. Een hernieuwde aanstelling van radioproducent Gustavo Pazos verdient in dit verband aanbeveling. Een schrijnend tekort aan visie gaat ook schuil achter het wegpesten van twee gewaardeerde collega critici bij De Volkskrant, Ton Maas en Frank van Herk. Te oud? Voor inhoudelijke analyses? Van wereldmuziek en jazz? Het aantal kundige recensenten loopt terug, er is veel taaloverdrijving, en critici van reputatie schrijven te weinig, zoals Stan Rijven bij Trouw. Nogmaals, een mentaliteitsverandering is primair.
Een hernieuwd gevoel van strijdbaarheid, collegialiteit, generositeit, jovialiteit dient te worden bepleit. Staan critici op ontslag, dan is protest vanuit de sector toch de minste reactie. Zo kan het imago van wereldmuziek ten beginne worden versterkt. Tenslotte een tip voor muzikanten. Tracht zoveel mogelijk uit te pakken op plekken waar al publiek is: gratis toegankelijke festivals, demonstraties, bijvoorbeeld. Daar zijn jazzmusici destijds - Dulfer! - niet minder van geworden. Wie niet kan delen, kan ook niet vermenigvuldigen.
Den lezer heil, het ga u allen briljant,
Frits Lagerwerff
Reageer hieronder
Geen reacties