Zondag 28 Januari 2007 at 11:11 pm
Vinicius Cantu ¡ria boeit van de eerste tot de laatste seconde
Door Marina den Hartog met foto's van Jeroen van der Ent (klik voor groter)
Gezien in het Bimhuis op 26 januari 2007
Met een prachtig instrumentaal nummer, vermoedelijk geïnspireerd op geluiden afkomstig uit het Amazonegebied, zet Vinicius Cantu ¡ria meteen de toon van dit indrukwekkende concert. De gitarist/zanger is geboren in Manaus, de grootste stad van dit onmetelijk gebied. Deze geboortegrond heeft onmiskenbaar invloed gehad op zijn muzikale ontwikkeling. Op zijn zevende is hij naar Rio verhuisd en ook dat is te merken.
Zonder dat Cantu ¡ria nadere uitleg geeft, komen tijdens het concert allerlei Braziliaanse muziekstijlen aan bod, zoals de baião, maracatú en natuurlijk de bossa nova. Tijdens de nummers worden uitstapjes gemaakt naar jazz en funk. Sinds halverwege de jaren negentig woont hij in New York, wat ongetwijfeld doorwerkt in zijn muziek. Het concert is een dwarsdoorsnede van diverse stijlen. De heel specifieke interpretatie die Cantu ¡ria daaraan geeft is uitermate boeiend.
Ieder nummer is een avontuur op zich. Aanvankelijk heb je geen idee wat er komen gaat, maar de harmonieën en ritmes passen zo mooi in elkaar dat na enkele maten steeds weer een prachtig geheel ontstaat. Het is bijna sereen. Wat een sfeer weet deze man te creëren. De musici die Cantu ¡ria bijstaan zijn stuk voor stuk voortreffelijk. Trompettist Michael Leonhart speelt subliem en weet ongelofelijk subtiele klanken uit zijn instrument te halen. Na iedere solo onthaalt het publiek hem op een enthousiast applaus.
Intussen is het Bimhuis bomvol. Ondanks de drukte is het publiek muisstil. Vinicius Cantu ¡ria is spaarzaam met woorden. Zo kondigt hij bijvoorbeeld geen enkel nummer aan of af; de rijkgeschakeerde muziek die hij met zijn band neerzet spreekt voor zich. In het tweede deel van het concert horen we een prachtige uitvoering van het bekende ‘Corcovado’ (Quiet nights of quiet stars). Dit nummer begint met een soort handpercussie waarbij drie musici, min of meer handenwrijvend, een heel subtiel ritmisch geluid produceren terwijl Cantu ¡ria, verder alleen nog begeleid door de bassist, zingt en gitaar speelt. Wat een mooie vondst.
Er volgen een paar echte ‘latin’-nummers, waaronder een met Engelse tekstfragmenten die ironisch verwijzen naar Brazilianen die zich in andere landen vestigen: “We make some money, we make a big deal, we make some money before we go back to Brazil!” Het laatste nummer is ‘Ela é carioca’. De zaal zingt op verzoek van Cantu ¡ria bepaalde delen mee. Even is het net alsof we in
Brazilië zitten, terwijl het publiek zo op het oog toch voornamelijk Nederlands lijkt te zijn. Dit slot illustreert het bijzondere karakter van dit fascinerende concert.
Bezetting:
Vinicius Cantu ¡ria “ zang en gitaar
Michael Leonhart - trompet
Paul Socolow - basgitaar
Adriano Santos - drums
Dendê - percussie
Donderdag 30 November 2006 at 12:13 am
Bi Kidude
Tekst en beeld van Ton Maas (klik voor vergroting)
Gezien op 15 november, Rasa, Utrecht
Hoe oud ze preciés is, weet ze zelf niet eens. Volgens sommigen in haar vaderland Zanzibar is zangeres Bi Kidude inmiddels 105. Dat is waarschijnlijk overdreven, maar vast staat dat ze de negentig ruimschoots is gepasseerd. Het was een goed idee van de programmeurs van Rasa om voorafgaand aan het optreden de documentaire As old as my tongue “ een portret van de hoogbejaarde tarab-zangeres “ te vertonen, omdat dankzij de daarin verschafte achtergrondinformatie zoveel meer te genieten valt aan haar optreden.
Zo blijkt Fatuma Binti Baraka haar bijnaam Kidude (kleintje) te danken aan het feit dat ze als zevenmaandskindje ter wereld kwam. Hoewel Zanzibar een relatief liberaal plekje is binnen de islamitische wereld, was Kidude er vanwege haar vrijgevochten leefstijl lange tijd een omstreden figuur. In haar jeugd was de tarab (Oost-Afrikaanse bruiloftsmuziek met vooral Egyptische maar ook Indiase invloeden) nog een puur Arabische aangelegenheid, totdat de zwarte zangeres Siti Bint Saad in de jaren twintig van de vorige eeuw uitgroeide tot een ster van wereldformaat en de jonge Kidude inspireerde om óók de muziek in te gaan.
Kidude was niet alleen de allereerste tarabzangeres die ongesluierd optrad, maar ze rookt en drinkt bovendien naar hartelust en spreekt zeer vrijmoedig over seks. ‘Hoe grijs je haar is maakt niet uit, zolang je apparaat het maar doet!’ verkondigt ze grijnzend in de film. Haar huidige cultstatus op het eiland bereikte ze pas enkele jaren geleden, toen tijdens een buitenlandse tournee van drie maanden het bericht werd verspreid dat ze zou zijn overleden. Bij haar terugkeer werd de doodgewaande zangeres vervolgens overladen met eerbetuigingen en sindsdien geldt ze als cultureel erfgoed nummer een.
Als om te maskeren dat Kidude niet meer zo zuiver intoneert als voorheen, speelde ook het vijfkoppige ensemble dat haar begeleid, de hele tijd enigszins vals. Bovendien was het klankbeeld een beetje kaal, omdat de aangekondigde accordeonist ontbrak. Naast de beide percussionisten stonden »d, qanun (citer) en viool er relatief alleen voor, zodat bij soli steeds een deel van de begeleiding wegviel.
Kidude zelf maakte aan het begin een enigszins verdwaasde indruk, maar raakte gaandeweg de voorstelling steeds meer op dreef. Vooral tijdens een opbeurend lied waarin steeds de woorden ‘Alibaba’ en ‘Pakistani’ werden herhaald, bleek ze niet alleen nog altijd flink uit te kunnen halen, maar waagde ze zich zelfs aan een heupwiegend schuifeldansje. Ook de vocale versierkunst van de tarab, met zijn kringelende melismen, bleek ze niet te hebben verleerd.
Tijdens de door een staande ovatie afgedwongen toegift liet Kidude zich niet meer zien. In plaats daarvan werd het publiek onthaald op een demonstratie van de dansvorm die in Zanzibar geldt als een soort seksuele voorlichting voor jonge meisjes. Percussioniste Fatma Juma liet haar formidabele achterwerk kronkelen, sidderen en schokken en wist zelfs iemand uit de zaal te verleiden tot een wulpse paringsdans.
Woensdag 29 November 2006 at 11:33 am
A Fula’s Calling
Tekst en beeld van Ton Maas (klik voor vergroting)
Gezien op 19 november, Theater De Lieve Vrouw, Amersfoort.
Het lijkt inmiddels traditie dat het slotconcert van het Global Village Festival in Amersfoort tevens de aftrap is van een nieuw project in het kader van de ‘Music: World Series’ (MWS), waarbij jazzmusici samenwerken met muzikanten uit andere culturen. De première van A Fula’s Calling, zondagmiddag in Theater De Lieve Vrouw, vormde het onbetwiste hoogtepunt in die reeks tot dusver.
Qua bezetting hebben de projecten uit de MWS wel vaker een hoog rariteitenkabinetgehalte, maar ook in dat opzicht spande A Fula’s Calling de kroon. Behalve de Duitse fluitist Mark Alban Lotz, de Frans-Duitse gitarist Raphaël Vanoli, de Iraanse percussionist Afra Mussawisade, de Indiase tablaspeler Sandip Battacharya en de Senegalese zanger Omar Ka was vanwege de ‘Women Edition’ van het festival een speciale gast uitgenodigd: de Tibetaanse zangeres Namgyal Lhamo.
Voor haar was deelname aan het project een grotere stap dan voor de andere musici, omdat ze zich nooit eerder zo nadrukkelijk aan muzikale grensoverschrijdingen had gewaagd. Een drietal liederen uit haar repertoire van Tibetaanse opera en volksmuziek werd op smaakvolle en toch avontuurlijke wijze voorzien van exogene klankkleuren, hetgeen de toegankelijkheid van de muziek aanzienlijk verhoogde.
Ondanks de enorme geografische afstand tussen hun beider tradities kleefde er aan de vocale duetten Lhamo met Omar Ka niets gekunstelds. Bovendien bleek de Tibetaanse bepaald niet wars van een beetje swing. Toen de band een liefdeslied van haar op pittige wijze onder handen nam, stond ze heupwiegend en ‘finger snapping’ achter haar microfoon te glunderen.
In contrast met de omvang van zijn indrukwekkende arsenaal fluitachtigen, waaronder de Indiase bansuri en een enorme contrabasfluit van pvc-afvoerpijp, stelde voorman Lotz zich bescheiden en vooral dienend op, hoewel hij af en toe even spetterde met acrobatische staaltjes van meertonigheid, door stem en blaastechniek te combineren.
Hoewel Omar Ka als zanger minder veelzijdig is dan zijn landgenoot Mola Sylla “ die aan eerdere edities van de MWS deelnam “ wist hij gaandeweg de voorstelling steeds meer te overtuigen. Zijn typisch West-Afrikaanse gitaarspel, hoog en twinkelend, mengde fraai met de traditionele Tibetaanse luit van Lhamo.
Toch was vooral één muzikant verantwoordelijk voor het amalgaam dat de voorstelling zo bijzonder maakte: gitarist Vanoli. Gezeten op een krukje pleegde hij met zijn elektrische gitaar plus effectpedalen telkens weer verrassende melodische interventies en harmonische oplossingen. Steeds als je als luisteraar verbaasd afvroeg waar déze wonderlijke klanken nu weer vandaan kwamen, bleek hij de leverancier.
Nog te zien in Rotterdam (30 nov.), Utrecht (2 dec.), Den Haag (6 dec.) en Amsterdam (7 dec.).
Theater Lieve Vrouw -
website
Zaterdag 25 November 2006 at 2:42 pm
Global Village Festival - Global Women
foto's van Hans Speekenbrink (klik voor groter)
Al eerder verscheen een artikel over het Global Village Festival 2006, de Women Edition, dat in Theater Lieve Vrouw in Amersfoort werd gehouden vorig weekend. Dit gelegenheidssextet, dat zich heel toepasselijk Global Woman noemt, bestaat uit Denise Jannah (zang), Amina Figarova (piano), Corrie van Binsbergen (gitaar), Ellister van der Molen (trompet), Sandra Sahupala (percussie) en Mick Paauwe (babybas).
Corrie van Binsbergen - website
Amina Figarova - website
Denise Jannah - website
Ellister van der Molen - website
Mick Paauwe - website
Sandra Sahupala - popinstituut
Theater Lieve Vrouw - website
Dinsdag 31 Oktober 2006 at 09:31 am
Tony Lakatos Gypsy Colours “ Spannend en meeslepend
Door René den Hilster met foto's van Sang-Myung (klik voor vergroting)
Bimhuis 25 oktober 2006
Roept men zigeunerjazz dan wordt er al snel gedacht aan Django Reinhard of iets in die stijl.. Het moet eerlijk gezegd worden, ook uw verslaggever had dit vooringenomen beeld. De opgegeven bezetting, zonder gitaren, nam ik met een korreltje zout en bij het binnenlopen van de zaal keek ik meteen of er toevallig toch niet wat gitaren op het podium aanwezig waren. Niet dus, dat stemde hoopvol maar wat ik wel kon verwachten bleef vooralsnog in het ongewisse.
Dat het dus ook anders kan bewees Tony Lakatos met zijn project Gypsy Colours. Tony neemt de Hongaarse zigeunermuziek als leidraad voor zijn composities. Deze Hongaarse zigeunermuziek is hoorbaar geënt op mineurreeksen, is zeer melodieus en meeslepend en lijkt eigenlijk uitstekend voor jazzinterpretaties geschikt. Het resultaat was een serie composities die John Coltrane niet hadden misstaan. Sowieso waren de Coltrane invloeden ruimschoots aanwezig deze avond. En dat maakte het concert er zeker niet minder op.
Opvallend is dat Tony Lakatos de rol van Coltrane moeiteloos op zich neemt maar daarbij toch duidelijk zichzelf blijft. Een goede blazer deze Tony Lakatos die zich met recht één van de belangrijkste tenorsaxofonisten van Europa gerekend mag noemen. Maar ook de band die hij meegenomen had was niet mis.
Zoals vele pianisten uit die contreien was broer Bela Szakcsi Lakatos, een virtuoze pianist die excelleerde in zowel het jazzmatige als het meer klassiek georiënteerde werk. Bassist Gyorgy Orban was de ritmische rots in de branding. Drummer Andras Lakatos was de zwakke schakel in de ritmesectie. Zijn bijdragen waren soms wat rommelig en swingde niet altijd. In een aantal stukken kreeg het kwartet versterking van zangeres Agnes Szaloki. Haar bijdragen gaven de composities een extra authentieke sound.
Het optreden werd geopend met Crying Way From India waarin het kwartet al direct in Coltrane sferen terecht kwam. De daaropvolgende stukken kende bijna allemaal vocale thema’s maar gelukkig bleef er genoeg ruimte over voor lange solistische bijdragen die vooral Tony Lakatos interessant wist te vullen, waarbij hij regelmatig in Coltraneland te vinden was.
Een mooi optreden dat je meenam op avontuur en van het begin tot het eind spannend bleef.
Line up:
Agnes Szaloki - vocals,
Tony Lakatos - saxophones,
Bela Szakcsi Lakatos - piano,
Gyorgy Orban - bass,
Andras Lakatos - drums
